Massaal geweld: hoe konden ze?!

Op de eerste Menno Simons-lezing, vorige week zaterdag in de Vermaning in Leeuwarden, hield prof. dr. Abram de Swaan – oud-hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam en winnaar van de PC Hooftprijs – een inleiding over de vraag hoe mensen in staat zijn om tot massaal geweld te komen. Deze lezing past in de traditie van het doperdom waarin onder meer thema’s als geweldloosheid,  vrede, vrijheid en gerechtigheid aan de orde komen. 

De Swaan betoogde in zijn lezing dat gewelddadig gedrag in de genen van de mens aanwezig is. Door de situatie waarin mensen verkeren, hun culturele omgeving en de geschiedenis waaruit ze voortgekomen zijn, kunnen ze in staat zijn tot handelingen die leiden tot massaal geweld. De Swaan: “Ik gebruik het begrip ‘genocide’ niet, maar spreek liever van massaal geweld: het op grote schaal doden van groepen ongeorganiseerde ongewapende mensen, hele bevolkingsgroepen soms”. Vervolgens stelt hij: “In het recente verleden gold voor de mens de opstandigheid tegen God als het ergste kwaad. Nu zijn mensen eerder geneigd massaal geweld te zien als het ergste kwaad”. Aan de hand van vele voorbeelden voerde prof. De Swaan de aanwezigen mee in de wereld waarin, door het volgen van autoriteiten, het dragen van een uniform of het loyaal zijn aan de groep, ook gewone mensen in een situatie kunnen komen waarin zij in staat zijn ongewone en buitengewone acties uit te voeren. 

De lezing werd bijgewoond door een kleine honderd bezoekers uit onder meer Roden, Krommenie, Wageningen en vanuit vele plaatsen in Friesland. De organisatie sprak de verwachting uit dat deze eerst lezing het begin zal zijn van een nieuwe traditie. “Deze eerste keer is zeer goed geslaagd, een boeiende spreker en een goede opkomst uit niet alleen maar Doopsgezinde kring”, aldus Sikke Roosma, de secretaris van de Broederschapraad.

Claudia Pietryga

Claudia deed zowel een sociaal-agogische als journalistieke opleiding en is alweer bijna tien jaar freelance journalist. Ze schrijft het liefste over maatschappelijke onderwerpen en publiceerde onder meer stukken in de Flair, Hallo Jumbo, Spits, Het Parool, diverse blogs, lokale bladen en uiteenlopende (online) media voor met name ondernemers.